Bouwen aan Marokkaans-Nederlands tuinbouw ecosysteem

Onderzoekers die zijn verbonden aan Leiden-Delft-Erasmus alliantie, drie Marokkaanse kennisinstellingen, land- en tuinbouwbedrijven en overheden uit beide landen, gaan gezamenlijk werken aan verduurzaming van de Marokkaanse tuinbouwsector. Een bezoek in Rabat en een Marokkaanse missie in Nederland verstevigen de samenwerking. 

Op 27 februari bezoekt Annetje Ottow (bestuursvoorzitter Universiteit Leiden en Leiden-Delft-Erasmus alliantie), het Nederland Instituut Marokko (NIMAR) in Rabat, een instituut van Universiteit Leiden. Onderdeel van dit bezoek is een rondetafelgesprek met vertegenwoordigers van het Leiden-Delft-Erasmus Centre for Sustainability, drie Marokkaanse kennisinstellingen – IAV Hassan II en IBN Tofail en INRA – de Nederlandse ambassade in Rabat en een vertegenwoordiging van het Marokkaanse tuinbouwcluster. 

De rondetafel komt voort uit de intentieverklaring die in november 2023 in bijzijn van de Marokkaanse minister van Landbouw, Dr. Mohamed Sadiki, is getekend tussen IAV Hassan II en het Leiden-Delft-Erasmus Centre for Sustainability. Deze samenwerking heeft als doel om met Nederlandse en Marokkaanse kennisinstellingen, bedrijven en overheden een impactcluster te ontwikkelen, een wetenschappelijke agenda te bouwen en onderwijsactiviteiten op te zetten voor een duurzame Marokkaanse landbouw. 

Kansen en co-creatie voor duurzame tuinbouw
Met een groeiende wereldbevolking is het een belangrijke vraag hoe we voldoende, gezond voedsel kunnen produceren, zonder daarbij het milieu te belasten. Een deel van de oplossing ligt in duurzame, technologische teelt in kassen, bijvoorbeeld in Noord-Afrika.  Marokko produceert al volop voor de Europese markt. Gezamenlijk onderzoek creëert voor Marokko kansen de eigen positie te verduurzamen en kan bovendien ruimte bieden voor Nederlandse en andere Europese ondernemers die zoeken naar mogelijkheden om duurzamer te produceren in kassen over de grens heen, of dit middels hun producten mogelijk maken. Met gratis warmte uit zonlichtlicht is duurzame energie er volop voorhanden. Uitdagingen liggen vooral op het gebied van waterschaarste, verzilting en weerbare teelt. 

Marokkaans-Nederlandse samenwerking
In 2023 stelde de Nederlandse en Marokkaanse overheid overeenkomsten op voor een intensievere samenwerking (MOU’s), één voor samenwerking op het gebied van onderwijs, door minister Schreinemacher, en één voor samenwerking op het gebied van water, door minister Harbers.  In Marokko wordt de Nederlandse Greenport-benadering, de samenwerking tussen bedrijfsleven, overheden en kennisinstellingen, waar ook de Leiden-Delft-Erasmus alliantie deel van uitmaakt, als een lichtend voorbeeld gezien. De Marokkaans-Nederlandse samenwerking geeft concreet invulling aan de internationaliseringsstrategie “Feeding and Greening Megacities”, een van de strategieën die Greenport West-Holland heeft opgesteld voor een duurzame toekomst van de tuinbouw. 

Optimaal waterbeheer, sluitende ketens en weerbare planten
Dankzij de complementaire expertise van de deelnemende LDE-universiteiten kunnen de belangrijke vraagstukken in samenhang worden bekeken. De TU Delft heeft hoogstaande kennis in huis over waterbeheer, ‘sensing’ en andere technologieën die kunnen zorgen voor slimmere kassen en regulatiesystemen, met een betere irrigatie en hogere kasopbrengsten. De Erasmus Universiteit Rotterdam heeft expertise in keten- en netwerksamenwerking waardoor bijvoorbeeld producten beter kunnen worden opgeslagen en sneller vervoerd, zodat minder oogst verloren gaat. Het Centrum voor Milieukunde Leiden (CML) brengt kennis in van milieusysteemanalyses, waarmee impact kan worden gemeten. Het Centrum ontwikkelt daarnaast nieuwe kennis over weerbare teelt, waarbij de kas wordt beschouwd als een ecosysteem, waarin alles in balans is, zodat er geen of minder bestrijdingsmiddelen nodig zijn. De Marokkaanse kennisinstellingen brengen kennis in van technologie die voor de lokale teelt wordt gebruikt en van de lokale context. Nederlandse kennis en technologie wordt in co-creatie met lokale partners toepasbaar gemaakt voor de semi-aride en aride klimaatzone in Marokko. 

Marokkaanse missie in Nederland
Dinsdag 13 tot en met donderdag 15 februari 2024 brengen vertegenwoordigers van Marokkaanse kennisinstellingen, sectororganisatie en bedrijfsleven op uitnodiging van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) een bezoek aan Nederland. In samenwerking met Leiden-Delft-Erasmus Centre for Sustainability is een programma samengesteld waarin zij onder meer kennis maken met Jaap Smit (Commissaris van de Koning Zuid-Holland), Jaap Bond (voorzitter van de topsector Tuinbouw en Uitgangsmaterialen) en met wetenschappers en bedrijven die opereren binnen Greenport West-Holland. Het bezoek vindt plaats in het kader van het ‘combitrack beleid’, waarmee de Nederlandse overheid handel, investeringen en ontwikkeling in veertien opkomende markten wil stimuleren, onder andere door impactclusters op te zetten, waar Nederlandse en buitenlandse overheden, kennisinstellingen en bedrijven gezamenlijk onderzoek opzetten en ook praktisch toepassen. Het Marokkaans bezoek sluit af met seminar dat gezamenlijk met de Topsector Tuinbouw en Uitgangsmateriaal is georganiseerd, met ook deelnemers uit de Nederlandse tuinbouw.